"Τι είναι ένα σώμα και για τι είναι ικανό;" και "πώς μπορεί ένα σώμα να επηρεάσει και να επηρεαστεί από ένα άλλο;" Με αφορμή τα ερωτήματα αυτά που καθόρισαν επιστημολογικά και πολιτικά κριτικές θεωρητικές αναλύσεις στο χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών σπουδών από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και έπειτα, το μάθημα αυτό θα εστιάσει στην κριτική διαπλοκή θεωριών για την υγεία, το σώμα και το φύλο στοχεύοντας στην αποδόμηση στερεοτυπικών αντιλήψεων και κανονιστικών ρόλων και προτύπων. Πιο συγκεκριμένα, θα εστιάσει σε διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις της κοινωνικής ανθρωπολογίας, της πολιτικής φιλοσοφίας, της ψυχανάλυσης, της κριτικής νομικής θεωρίας και κυρίως των σπουδών φύλου, και της φεμινιστικής/κουήρ θεωρίας και πολιτικής που εξετάζουν από κοινού τους τρόπους με τους οποίους η υγεία, το σώμα και το φύλο συνδέονται τόσο με την κατασκευή του υποκειμένου, την υποκειμενικότητα και την ενσωμάτωση-σωματοποίηση κοινωνικών κανόνων, όσο και με το δημόσιο χώρο, θεσμούς, τεχνικές και τεχνολογίες εξουσίας, διαδικασίες ιδεολογικής έγκλισης, αλλά και με πρακτικές δράσης, συλλογικής αντίστασης και δημιουργίας πολιτικών συμμαχιών.
Εξετάζοντας το τρίπτυχο υγεία-σώμα-φύλο ως πηγή συμβολισμών και φορέα νοηματοδότησης του δημόσιου πεδίου και του κοινωνικού χώρου, θα προσεγγίσουμε μέσα από συγκεκριμένα εθνογραφικά παραδείγματα τα εξής ερωτήματα, μεταξύ άλλων: Ποια είναι η σημασία του να αντιληφθούμε το τρίπτυχο αυτό ως αντικείμενο θεωρητικού στοχασμού και ταυτόχρονα ως αντικείμενο πολιτικής κινητοποίησης και διεκδίκησης δικαιωμάτων; Πιο συγκεκριμένα, θα διερωτηθούμε: πώς επαναπροσδιορίζονται τα όρια του ανθρώπινου μέσα από κυρίαρχες αντιλήψεις για την υγεία, το σώμα και το φύλο; Δηλαδή, ποια είναι η σχέση της κυριαρχικής διαχείρισης της ζωής (βιοπολιτική) με την πολιτική διαχείριση του θανάτου (θανατοπολιτική), ειδικά όταν κάποια σώματα εμφανίζονται να απουσιάζουν από το δημόσιο χώρο, ακόμα και όταν είναι παρόντα; Ή αλλιώς, ποια είναι η σχέση του σώματος με την πολιτική παραγωγή τρωτότητας και επισφάλειας, τους θεσμούς, την αγορά, τον (νεο-)φιλελευθερισμό και την παραγωγή ταυτοτήτων (προς κατανάλωση); Εντέλει, πώς μπορεί να αρθρωθούν συλλογικές φωνές αντίστασης σε αυτό το πλαίσιο, ειδικά όταν αυτές διαμεσολαβούνται από έμφυλα, φυλετικά και ταξικά χαρακτηριστικά, όπως και από στερεότυπα που σχετίζονται με την υγεία, την ασθένεια, την ηλικία, την ευαλωτότητα, την επισφάλεια κ.ο.κ, στο πλαίσιο της συγκρότησης εθνών-κρατών αλλά και στη διάρρηξη αυτών των συνόρων, τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκό, αλλά και στο αποικιακό και μεταποικιακό αφήγημα;
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Αβραμοπούλου, Ειρήνη (επιμ.). 2018. Το Συν-αίσθημα στο πολιτικό. Υποκειμενικότητες, Εξουσίες και Ανισότητες στο Σύγχρονο Κόσμο. Αθήνα: Νήσος.
Αθανασίου, Αθηνά (επιμ.). 2011. Βιοκοινωνικότητες. Θεωρήσεις στην ανθρωπολογία της υγείας. Αθήνα: Νήσος.
Ahmed, Sara and Jackie Stacey (eds.). 2001. Thinking through the Skin. USA and Canada: Routledge.
Biehl, João. 2005. Vita: Life in a Zone of Social Abandonment. Berkeley, CA: University of California Press.
Bulter, Judith. 2008. Σώματα με Σημασία. Οριοθετήσεις του "Φύλου" στο Λόγο. Αθήνα: Εκκρεμές.
Cvetkovich, Ann. 2003. An Archive of Feelings: Trauma, Sexuality, and Lesbian Public Cultures. Durham, NC: Duke University Press.
Dahl, Hanne Marlene. 2017. Struggles in (Elderly) Care. Roskilde, Denmark: Roskilde University.
Fassin, Didier. 2012. Humanitarian Reason. A Moral History of the Present. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
Μακρυνιώτη, Δήμητρα. 2004. Τα Όρια του Σώματος. Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις. Αθήνα: Νήσος.
McRuer, Robert. 2006. Crip Theory. Cultural Signs of Queerness and Disability. NYU Press.
Παπαγαρουφάλη, Ελένη. 2012. Δώρα Ζωής Μετά Θάνατον. Πολιτισμικές Εμπειρίες. Αθήνα: Πατάκης.
Preciado, Beatriz. 2013. Testo Junkie. Sex, Drugs, and Biopolitics in the Pharmacopornographic Era. New York City: City University of New York/The Feminist Press
Puar, K. Jasbir. 2017. The Right to Maim: Debility, Capacity, Disability. Duke University Press.
Salamon, Gayle. 2010. Assuming a Body. Transgender and Rhetorics of Materiality. New York Chichester, West Sussex: Columbia University Press.